De arbeider is net als het vogelbekdier verre van gewoon

Laten we de zaken eens helder en nuchter bekijken. Er wordt te pas en te onpas gesproken over "de gewone man," maar laten we eerlijk zijn: die bestaat niet. Wie is dat dan, die gewone man? Vaak wordt er verwezen naar de middenklasse, omdat een ruime meerderheid van de Nederlanders daarbinnen zou vallen. Maar kijk eens goed: binnen die middenklasse zitten mensen die bijna drie keer zoveel verdienen als anderen in diezelfde groep. Is dat dan nog één klasse? Ik vraag het me af.

Bovendien verdient het merendeel van de mensen minder dan modaal. Dus als we "gewoon" als norm nemen, dan betekent dat in feite een inkomen van minder dan 33.000 euro per jaar. Maar daar wringt de schoen. Want als er één groep is die niet in dat vage beeld van "de gewone man" past, dan is het wel de arbeider, die vaak onder modaal verdient. De arbeider is geen anonieme middenmoter, geen doorsnee figuur in een grijze massa. Nee, de arbeider heeft een eigen identiteit, een eigen kracht, en verdient meer erkenning dan slechts een loze kreet in het politieke debat.

Juist omdat de arbeider zo divers is, vraagt men weleens af of de arbeider überhaupt wel bestaat, net als de middenklasse, en of wij op moeten blijven komen voor hun rechten. De man in het overal, dat van alles produceert in een fabriek, is namelijk steeds minder zichtbaar in onze maatschappij. Is daarom de arbeider verdwenen? Nee, hij is het vogelbekdier van het politieke landschap en werkveld geworden—een wonderlijke mix die niet in een hokje past.

Denk daar maar eens over na. Een zoogdier met een snavel dat eieren legt? Dat gifklauwen heeft en zonder kieuwen toch de hele tijd in het water te vinden is? Dat klinkt bijna als een parodie op de natuur, een dier dat verzonnen lijkt door jonge aarde creationisten om evolutie theorie belachelijk te maken. Maar het bestaat en is juist een bevestiging van de hele theorie. Net zoals de arbeider bestaat: onmiskenbaar, maar niet eenvoudig is te definiëren.

Geen wonder dat de arbeider soms als een crocoduck wordt neergezet—dat absurde fabeldier met de kop van een krokodil en het lijf van een eend, bedacht door jonge aarde creationisten, om een karikatuur van evolutie te maken. De Crocoduck werd een internetmeme. Eerst voor mensen die dachten dat de wereld eenvoudig in elkaar stak, maar werd daarna een meme voor mensen die de onwetende zielen belachelijk gingen maken. Want er hebben werkelijk krokodillen met snavels bestaan. De natuur zit vol verrassingen. En de arbeider? Die blijft, ondanks alle misvattingen en politieke etiketten, een factor van belang, die alles behalve gewoon is. Dat zou men op links juist moeten begrijpen. Wat we ermee doen, dát maakt het verschil.

Zo is de arbeider ook verder door gemuteerd. Op die manier zijn arbeiders niet meer alleen de mannen in het overal. Het zijn de flitsbezorgers, de verpleegkundigen, de schoonmakers, de bouwvakkers—noem ze maar op. De aanpakkers in de maatschappij die de boel draaiende houden. Het zijn niet meer de mannen die bouwen en produceren, maar ook de aanpakkers die services verlenen. Vandaar dat hij vergeleken wordt met een zoogdier dat eieren legt, want zo heeft de arbeider zich gemuteerd om te overleven. Doen alsof de arbeider op uitsterven staat is ook onwetenschappelijk.

Wie hem wegzet als een opmerkelijk fenomeen, als iets dat niet in het plaatje past, vergist zich. Want net zoals de natuur haar eigen logica heeft, heeft ook de samenleving haar fundamenten—en de arbeider is er daar één van. De vraag is niet of hij in een model past, maar of we bereid zijn te erkennen dat hij een onmisbare rol speelt. Want dáár, en nergens anders, ligt het echte verschil.