De geschiedenis van Draw Mohammed Day als perfecte basis voor #TekenFaberDag

Op 20 mei 2010, in een digitale wereld die nog niet werd geregeerd door TikTok en algoritmes, ontstond Everybody Draw Mohammed Day. Het begon als een satirisch protest tegen zelfcensuur. Nadat Comedy Central een aflevering van South Park had aangepast uit angst voor bedreigingen — vanwege een abstracte afbeelding van de profeet Mohammed in een berenpak, nota bene — ontstond bij de Amerikaanse cartoonist Molly Norris het idee om massaal Mohammed te tekenen. Niet om te beledigen, maar om te zeggen: als één stem het risico niet kan dragen, laten we het dan samen doen.

De oorspronkelijke oproep van Draw Mohammed Day

Wat bedoeld was als collectieve solidariteit met bedreigde kunstenaars, ontspoorde al snel in iets anders. De actie werd overgenomen door islamofobe groepen, het internet liep vol met racistische karikaturen. De toon verschoof van ironie naar agressie.

Molly Norris, de bedenker, distantieerde zich al binnen enkele dagen van de actie. “Ik ben geen anti-islamactivist,” zei ze. Ze verwijderde haar oproep, bood excuses aan en wilde het achter zich laten. Maar het kwaad was al geschied. De Pakistaanse geestelijke Anwar al-Awlaki zette haar op een dodenlijst. De FBI adviseerde haar onder te duiken. Sindsdien leeft Norris onder een nieuwe identiteit — naamloos, stemloos, verdwenen uit het publieke debat dat zij onbedoeld had aangezwengeld.

En dat is de cynische erfenis van Draw Mohammed Day: een actie geboren uit het verlangen naar solidariteit, gekaapt door de wil tot dominantie. Wat ooit ging over vrijheid voor kunstenaars, werd een excuus voor culturele superioriteit. Het ging niet meer over de kracht van het beeld, maar over het recht om te kwetsen.

De ironie is dat de oorspronkelijke boodschap — bescherm de vrijheid van expressie, ook als die religieuze macht tart — al snel ondergraven werd door de manier waarop ze werd gebruikt: niet om solidariteit te tonen, maar om culturele oorlog te voeren. De profeet werd geen symbool van zelfexpressie, maar van seculiere triomf. Het beeld werd een wapen. En dat wapen richtte zich niet op censuur, maar op de mensen achter het geloof — op moslims zelf, die al structureel gemarginaliseerd waren in het publieke debat.

Vijftien jaar later, op 22 maart 2025, loopt een vrouw in Amsterdam met een bord: Marjolein Faber, PVV-minister, afgebeeld met een Hitlersnor. Geen woedende schreeuw, geen dramatische leus — alleen een glimlach. Ze demonstreert tegen racisme, tegen de normalisering van vreemdelingenhaat in de politiek, tegen de afbraak van de rechtsstaat. Een stil gebaar, gericht tegen een minister die ooit zei dat mensen met een dubbel paspoort “op het vliegtuig terug” moesten.

En dan ontstaat er ophef, Faber doet aangifte en op X wordt de dame in kwestie gedoxxt. Kamerleden worden door Wilders ter verantwoording worden geroepen alsof ze persoonlijk het bord vasthielden. De man die jarenlang profeten tekende, Islam “een ideologie van terreur” noemde, en zijn eigen Draw Mohammed Contest organiseerde, raakt nu tot in zijn vezels gekwetst door een stiftstreep op de bovenlip van zijn minister. De ironie druipt ervan af.

Sterker nog: het is bijna komisch — als het niet zo tragisch was. Want we hebben het hier over de partij die de Koran vergeleek met Mein Kampf, die het zelf tot speerpunt van hun retoriek maakte om nazi-vergelijkingen te trekken waar en wanneer het hen uitkwam. Die met veel bombarie Fitna lanceerde, een film die de Islam gelijkstelde aan fascisme en extremisme, die doelbewust provoceerde met knip-en-plakbeelden om moslims collectief verdacht te maken. Blijkbaar zijn Nazi-vergelijkingen alleen toegestaan als ze van henzelf komen — maar god verhoede dat iemand hetzelfde doet met een minister. Eigen Godwin eerst!

Wilders stelt zich inmiddels niet eens meer op als een profeet — nee, hij heeft zichzelf tot God verklaard. Een jaloerse, wraakzuchtige God die geen kritiek duldt en geen gelijken verdraagt. Zijn woord is wet, zijn aanhangers zijn heilig, en zijn gekwetstheid moet met staatsmacht worden gewroken. Hij hoeft geen zwaard te dragen, want het strafrecht doet het werk voor hem. En zijn morele verontwaardiging is niet bedoeld om te beschermen, maar om te onderdrukken.

Maar als Geert zichzelf tot God verheft, waarom zouden wij zijn profetes Marjolein Faber dan niet belachelijk mogen maken? Als zijn heiligheid niet bespot mag worden, is de satire niet vrij, maar gegijzeld.

En het gaat verder dan symboliek. Wilders legt aan niemand verantwoording af — niet aan zijn partij, niet aan zijn fractie, niet aan de kiezer. En zelfs niet aan zijn coalitiepartners, want zijn wegen zijn ondoorgrondelijk uiteraard. Terwijl informateur Veldkamp nog maar net had benadrukt dat een nieuw kabinet de lijn van het Internationaal Strafhof zou volgen, vloog Wilders vrolijk en op eigen houtje naar Israël, als moreel steunbetuiger in een oorlog die dagelijks internationaal recht aan flarden schiet. Omdat hij zichzelf niet ziet als politicus, maar als almachtige leider. Eén die boven het recht staat, boven de moraal, en boven de realiteit.

Kritiek op hem is godslastering geworden. Kijk naar de interne discipline: PVV’ers als Ingrid Coenradie mogen geen tegenspraak leveren, geen eigen koers varen, geen morele twijfel tonen. Ze moeten hem volgen alsof hij de enige waarheid bezit. Net als Faber, die het woord van Wilders met messcherpe trouw verdedigt, wordt van elke volgeling volledige overgave geëist. Niet denken, maar gehoorzamen. Niet spreken, maar herhalen. De PVV functioneert niet als een politieke partij, maar als een sekte waar dissidentie gelijkstaat aan verraad. En precies daarom moeten we blijven tekenen.

Teken Faber Dag is geen puberaal protest, maar een noodzakelijke spiegel. Want als je de geschiedenis van Draw Mohammed Day serieus neemt, dan snap je dat spotprenten geen vrijblijvend spel zijn. Ze zijn politiek. Ze zijn geladen. En ze maken zichtbaar wie er mag spotten — en wie gestraft wordt wanneer zij dat doen.

De vrouw met het bord is geen extremist, maar een burger die zich verzet tegen extreemrechtse normalisering. Ze vraagt niet om geweld, maar om waakzaamheid. En dat maakt haar gevaarlijk — niet vanwege het karton in haar hand, maar vanwege de waarheid die het uitdraagt.

De rechtsstaat begint bij het recht om de macht te bespotten. Niet omdat het ‘leuk’ is, maar omdat het noodzakelijk is. Want wie vandaag een snorretje verbiedt, verbiedt morgen het protest zelf. En zo schuift een democratie langzaam richting autoritarisme — met wetten, niet met wapens.

Daarom: als we destijds riepen dat je Mohammed moet mogen tekenen, dan moeten we dat ook nu durven met Faber. Niet omdat het hetzelfde is — natuurlijk niet — maar omdat het dezelfde vrijheid raakt. Het gaat om de vraag of kritiek op de macht bestraft wordt, of beschermd. En die vraag is vandaag pijnlijk actueel.

Zaterdag 29 maart. Teken. Deel. Niet als gebaar van haat, maar als daad van verzet onder de #TekenFaberDag. Want een samenleving waarin je wél Mohammed mag tekenen, maar geen PVV-minister, is geen vrije samenleving. Het is een façade waarin satire wordt gereguleerd door angst en macht. En dat is pas echt gevaarlijk. Waar Molly Norris geen solidariteit kreeg, kunnen wij nu deze demonstrant de solidariteit geven die zij verdient. Wij zijn net zo goed het volk. Na 29 maart ga ik er werk van maken om de leukste kunstwerken makkelijk te vinden zijn voor de demonstratie op 24 mei.

Faber hoeft heus niet met een Chaplin-snor op een pamflet – dat cliché is al te zedig nu. Zet haar desnoods in een pentagram, knielend tussen druipende kaarsen, starend naar de ijzeren standbeelden van Geert en Vladimir, alsof ze daar iets heiligs zoekt. Of laat Sigrid Kaag naast haar opduiken die Faber haar bezem komt brengen, omdat Marjolein hem weer eens ergens heeft laten slingeren. Alles kan. De beeldtaal ligt voor het oprapen. Want aan symboliek is er bij Faber bepaald geen gebrek.

P.s. Hopelijk is Michaël van der Galiën van De Dagelijkse Standaard ook in zijn nopjes. Hij is namelijk opgegroeid met South Park, en kwetsjankies moeten we natuurlijk aanpakken, toch Mickey? Ook als ze Minister van Asiel en Migratie zijn.

Update: De dame het Faber protestbord is op X gedoxxt en haar werkgever wordt massaal gedeeld. Dit is nog een reden om solidair met haar te staan.