Een 14-jarige jongen is omgekomen. Hoewel ik hier niet wil bijdragen aan de ophef, kan ik niet anders dan constateren dat de rol van de pers in deze situatie bepaald niet behulpzaam is geweest. Een dag na de tragedie werd de moeder geïnterviewd.
Zij vertelde over haar zoon: "Jack was vuurwerk. Hij was daar het hele jaar mee bezig. Alles netjes gesorteerd, soort bij soort. En hij was altijd zo voorzichtig. Daar kan menig volwassene nog iets van leren. Altijd brillen, extra lonten en van die speciale aanstekers.” Ze sprak alsof het kopen en gebruiken van illegaal vuurwerk, dat alleen professionals mogen afsteken, een onschuldige hobby was.
Natuurlijk, op de eerste dag na zo'n verschrikkelijk verlies kun je geen zelfreflectie verwachten van een rouwende ouder. Maar wat RTV-Rijnmond hier deed – direct een microfoon onder haar neus duwen – dat is hyenagedrag. Laat die familie eerst tot zichzelf komen. Dit interview was niet alleen irrelevant voor het nieuws, maar ook schadelijk. Toch bleef er bij mij iets knagen.
Hoewel de moeder in een kwetsbare positie zat, stond haar naam voluit in de krant. Dus je gaat verder kijken. Wat blijkt? Renate Degryse had eerder al de pers gehaald, zo’n 2,5 jaar geleden, met een hele mediacampagne omdat een andere zoon vastzat in Oekraïne. Uit dat spektakel leren we dat zij in totaal zeven kinderen heeft. Diezelfde zoon was destijds woedend dat ze de pers had ingeschakeld, mede omdat ze al acht jaar geen contact hadden.
Hij uitte het gevoel dat hij puur gered is, zodat zij de pers kon halen. Deze informatie was beschikbaar en had door RTV-Rijnmond gecheckt kunnen worden voordat ze dit verhaal publiceerden. Dat had een rode vlag moeten zijn van jewelste, het soort waarschuwingssignaal waarbij je meteen het hele interview linea recta door de papierversnipperaar haalt.
Iedereen die ook maar iets van journalistieke ethiek begrijpt, weet dat dit gedrag op zijn zachtst gezegd twijfelachtig is. Ethiek is niet voor niets een kernonderdeel van de journalistieke opleiding. Wat publiceer je wel, wat niet? Wanneer breng je nieuws, en wanneer degradeer je jezelf tot sensatiepers?
Hier hebben we overduidelijk te maken met een gebroken gezin. Een gezin dat je als journalist met uiterste zorg zou moeten behandelen. Want je weet dat een publicatie gevolgen heeft – voor de moeder, maar zeker ook voor de zes kinderen die nog leven. En dan verschijnt er een Volkskrant-columnist genaamd Sander Schimmelpenninck, die meent te moeten zeggen: "De moeder van het overleden 14-jarige vuurwerkslachtoffer reageert precies zoals je van een vuurwerktokkie verwacht: schaamteloos, wild om zich heen slaand, en alle eigen verantwoordelijkheid wegwuivend."
Stel je voor dat je als puber dit leest. Een publiek figuur, iemand die geld verdient met zijn mening, verklaart impliciet dat jouw toekomst kansloos is. Het is een harde boodschap: 'Eens een Tokkie, altijd een Tokkie.' Maar zou het niet veel mooier zijn als die zes andere kinderen een lang en gelukkig leven krijgen? Als journalist heb je de macht om bij te dragen aan dat perspectief – of om het te vernietigen. Die keuze is altijd aan jou. Het is aan journalisten om hun pen te gebruiken als een instrument van nuance en begrip, niet als een wapen. Laten we hopen dat dit verhaal niet alleen de moeder en haar gezin, maar ook de pers tot reflectie aanzet.
Comments