'Links heeft inkomen ondergeschikt gemaakt aan klimaat en stikstof.' 'De vraag dringt zich op waar GroenLinks-PvdA in hemelsnaam mee bezig is.' 'De aftakeling van links is een groot probleem.' 'Links zeikt misschien wel gewoon te veel.' Even wat koppen van columns over links. Het imago ziet er niet goed uit. Ze zijn de vervelende schooljuf geworden, die haar opleiding met de hakken over de sloot heeft gehaald en nu krampachtig probeert de klas in het gareel te houden. Ze deelt kruisjes uit, spreekt vermanend toe, en kijkt misprijzend naar de ondeugende jongens achterin. Maar die lachen haar uit. Ze heeft geen gezag meer. Uiteindelijk wordt ze zélf uit de klas gepest.
De leerlingen juichen. Eindelijk verlost! Geen gezeur meer over natuur, over CO₂, over hoe je aardig moet zijn voor het kind dat nooit bij gym wordt gekozen. De schoolbel klinkt, de vrijheid lonkt. Dit moet natuurlijk gevierd worden in de kroeg! Maar terwijl ze na te veel alcohol tevreden hun bed in duiken, wacht hen een onprettige verrassing.
Daar komt de kater. De pestkop, die hen zo handig tegen de juf opjutte, had iets anders beloofd. Dat alles beter zou worden als ze van haar af waren. Maar als ze de volgende ochtend wakker worden, beseffen ze dat ze bedrogen zijn. De pestkop zat er niet voor hen—hij zat er voor zichzelf. Nu heeft hij vrij spel. Het kind dat altijd als laatste bij gym werd gekozen, kan hij nu zonder weerstand met zijn hoofd in de toiletpot duwen. De meerderheid lacht en applaudisseert nog steeds, maar hier en daar beginnen sommigen te twijfelen. Was dit nu de vrijheid die ze wilden?
Gymmen op het voetbalveld? Mooi niet. De pestkop heeft het hele veld volgestort met afval. En nu? Nu speelt hij de redder in nood, loopt naar de directeur en vraagt of we alsjeblieft tóch op dat vervuilde veld mogen gymmen. En vanzelfsprekend moeten we hem daar dan dankbaar voor zijn. Sommigen zijn nog steeds tevreden – eindelijk verlost van die schooljuf die hen als kleuters behandelde. Maar langzaam begint de twijfel toe te slaan. Was dit echt een verbetering?
En dan komt de pestkop met een briljant nieuw plan voor de kantine. Hij noemt het een kickstart voor een gezondere levensstijl! Klinkt prachtig, nietwaar? Totdat je op je bord kijkt: een half afgekloven appel, een pizzapunt waar al drie happen uit zijn, en een sportdrankje waar de dop niet terug op is gedraaid. Maar wacht, er is een beloning! Als we niet te zwaar worden en braaf in beweging blijven, mogen we—jawel—een proteïnereep. Maar niet zomaar. Eerst moeten we door de modder kruipen. Want discipline, dat moet je leren. En wie moppert, krijgt te horen dat hij het niet begrepen heeft. De medepestkoppen krijgen wel een fatsoenlijke maaltijd voorgeschoteld in de kantine.
Dit is waar we nu zijn aanbeland. Hoe voelt het dat de schooljuf weg is? Missen we haar al? Uit het AD: "Het mes gaat in de regelingen voor werknemers die arbeidsongeschikt worden. Het kabinet overweegt om zieken niet meer volledig af te keuren, zoals nu nog wel in veel gevallen gebeurt. De uitkering wordt dan ook lager. Dat schrijft minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken) in een brief aan de Tweede Kamer."
Het NOS schrijft: "Het kabinet werkt aan een plan om het hoogste btw-tarief volgend jaar te verhogen naar 21,4 procent. Maar dat stuit nu al op veel verzet bij de fracties in de Tweede Kamer. Daardoor is de kans dat het plan ook doorgaat heel klein."
Volkskrant: "Dus moet het roer om, ook op korte termijn. Dat wil de VVD doen door 250 miljoen euro uit te trekken voor een verhoging van de kinderopvangtoeslag en met nog eens 750 miljoen euro de energiebelasting voor Nederlanders te verlagen. Het geld daarvoor moet onder meer worden weggehaald bij ontwikkelingssamenwerking, waarvoor het budget door het kabinet al flink is verlaagd."
Het minimumloon blijft onaangeroerd, maar de uitkeringen moeten omlaag. De plannen lijken wel op maat gemaakt voor werkgevers, niet voor de mensen die het werk doen. Alles draait erom dat jij meer uren maakt. En dan de grote onthulling van de VVD: dag vier en vijf worden volledig vergoed, en de boete op te veel werken? Die gaat de prullenbak in. Met andere woorden: als je maar flink genoeg doorploetert, krijg je van de pestkop uiteindelijk die proteïnereep. Goh, wat een vriendelijk gebaar!
Waarom betalen aandeelhouders en huisjesmelkers minder belasting dan de mensen die iedere dag met hun handen werken? Waarom wordt de vrachtwagenchauffeur uitgespeeld tegen de bijstandsmoeder? Waarom moeten arbeidsongeschikten creperen? Als werken echt moet lonen, zorg je ervoor dat de pakketbezorger, de kapper en al die anderen gewoon kunnen rondkomen—zónder afhankelijk te zijn van toeslagen. Een overheid die haar werk goed doet, maakt zichzelf minder nodig.
Wat je níet doet, is de werkenden vastketenen aan regelingen en subsidies, zodat ze zonder staatssteun niet meer vooruit kunnen. Want dan ben je niet bezig met vrijheid of vooruitgang, maar met het in stand houden van afhankelijkheid. Precies dát is waar we de laatste tijd zulke rampzalige ervaringen mee hebben gehad – denk maar aan het toeslagenschandaal. Werkenden moeten hun autonomie behouden, of beter nog, terugkrijgen. En dat betekent dat bedrijven hun werknemers gewoon moeten betalen wat ze waard zijn. Geen lapmiddelen, geen afhankelijkheid van toeslagen, maar eerlijk loon voor eerlijk werk.
En zeker niet dat wij als volk die salarissen dan maar aanvullen, omdat de baas anders zo ontzettend zielig zou zijn. Het is te gek voor woorden dat mensen met een normale baan toeslagen nodig hebben om rond te komen – niet omdat ze te weinig werken, maar omdat we koste wat kost het arme grootkapitaal moeten ontzien. Want dát is wat er werkelijk gebeurt. We strooien met toeslagen, omdat het blijkbaar ondenkbaar is dat een werknemer een loon krijgt waarmee hij zélf de kinderopvang kan betalen. Maar voor de bedrijven? Daarvoor mag de overheid gerust groot en gul zijn.
Het probleem op links is niet dat we te veel rebels without causes hebben. Nee, we hebben juist too many causes without rebels. En ja, ik snap het: die paar rebellen kwamen soms over als de vervelende schooljuf. Ze wezen op gedrag dat moest veranderen, maar wie stond er op om onze rechten te verdedigen? Veel te weinig.
Die braafheid mag dus wel wat minder. In plaats van te mopperen op klimaatactivisten, moeten we zelf het gesprek over arbeid starten. In plaats van klagen over verloren stemmen, moeten we opkomen voor zorg en onderwijs. Want dáár ligt de kracht: samenwerken met de mensen die eigenlijk al aan onze kant staan. Niet te veel rebellen, maar te weinig. Dus laten we ophouden ze tegen elkaar uit te spelen en ervoor zorgen dat er meer opstaan.
Rebellen tegen elkaar uitspelen is precies wat rechts wil. Dan kunnen ze blijven klagen over die brave, moralistische linkse kerk die nog geen deuk in een pakje boter slaat. Links moest volgens de politieke commentatoren wat meer punk worden? Prima. Dan kunnen ze het krijgen ook. Natuurlijk moeten relschoppers die alleen voor chaos zorgen worden aangepakt. Maar echte rebels with causes—de mensen die vechten voor sociale rechtvaardigheid, eerlijke lonen en publieke voorzieningen—die verkwansel je niet voor een relletje.
"Wanneer neemt links het op voor de arbeider?"
Nu. En niet door het gevecht aan te gaan met klimaatactivisten, maar door met hen samen te werken. Niet door onderwijsstakers weg te zetten, maar door samen met hen op te trekken. Het is geen kwestie van óf-óf, maar van én-én.
We moeten aan de bak. En ja, daar hoor ik zelf ook bij.
Comments