Om de balans te bewaren—zoals ik eerder bij FvD deed—probeerde ik een experiment met de SP. Op 26 februari 2025 meldde ik Maarten Hinnink aan als lid. Bevestiging ontvangen, maar daarna bleef het stil. Geen snelle welkomstmail, in tegenstelling tot FvD, waar die binnen een uur binnen was. Een goed teken: de SP controleert wél wie zich aanmeldt, in tegenstelling tot partijen die zonder vragen contributies innen en ledenaantallen oppompen. Maar juist daarom is het wrang dat bij populisten transparantie en controle wél ontbreken—zeker omdat ze zich presenteren als het alternatief voor een corrupt systeem.
Populisten beweren tegen de elite te vechten, maar de realiteit is dat hun financiering afkomstig is van dezelfde rijke donateurs en buitenlandse belangen die ze beweren te bestrijden. Geen strijd tegen de macht, maar verstrengeling ermee. Maar niet alleen extreemrechts speelt dit spel—ook gevestigde partijen kozen te vaak voor economische belangen boven burgers. De vraag is niet alleen hoe we extreemrechts ontmaskeren, maar ook hoe we zover kwamen dat wij minder worden vertrouwd dan die populisten met al hun corruptie. Ja, propaganda speelt een rol. Maar we moeten ook in de spiegel kijken.
Tim ’S Jongers heeft gelijk in zijn column in De Correspondent: de rechtsstaat begon niet pas met Wilders af te brokkelen, maar is al jaren stelselmatig verwaarloosd. Veel hogeropgeleiden slaan nu alarm omdat de rechtsstaat hén raakt, maar velen zwegen toen kwetsbaren al vermorzeld werden. Dat schoot sommigen in het verkeerde keelgat, maar hij wees er slechts op dat velen, verblind door privilege, het gevaar pas zien nu de fundering instort—terwijl de scheuren allang zichtbaar waren.
Van Groningen tot de Westerschelde: winst vóór mensen:
Groningen en Limburg. De eerste aardbeving in Groningen in 1986, weggewuifd. De zware klap in Huizinge (2012, 3.6 op de schaal van Richter), genegeerd. Gas bleef belangrijker dan veiligheid. Bewoners waarschuwden, stonden op, klaagden aan—maar pas in 2015 erkende de overheid dat Groningers meetelden. Te laat. Het vertrouwen was weg. In Limburg hetzelfde patroon: mijnbouw decennialang de motor van de economie, tot de regio werd afgedankt. Bodemdaling, stijgend mijnwater, werkloosheid—maar pas recent volgde erkenning. Jarenlang kreeg de burger halve waarheden: de schade ‘niet ernstig’, de risico’s ‘verwaarloosbaar.’ Dit patroon van ontkennen en bagatelliseren weerspiegelt hoe economische belangen vaak zwaarder wegen dan het welzijn van de burgers.
Er waren lichtpuntjes, zoals Sandra Beckerman en Hans Vijlbrief, die wél opkwamen voor Groningen en Limburg. Maar velen bagatelliseerden de situatie. Henk Kamp (VVD) en Eric Wiebes (VVD) dragen een grote verantwoordelijkheid voor Groningen, maar laten we Maria van der Hoeven (CDA) niet vergeten. Als minister van Economische Zaken (2007-2010) zette ze de gaswinning gewoon door, waarschuwingen ten spijt. Jeroen Dijsselbloem (PvdA), minister van Financiën (2012-2017), keek vooral naar de opbrengsten. En nu? Nu wordt erkenning pas gegeven als de schade niet langer te verbergen is.
Zoals in Groningen en Limburg gebeurde, voltrok zich hetzelfde drama in andere regio’s. Tata Steel in IJmuiden loost al decennia giftige stoffen, met kanker, longziekten en verhoogde sterfte tot gevolg. Het RIVM sloeg alarm in 2019, maar de overheid zweeg. VVD’ers als Rutte, Wiebes en Adriaansens hielden Tata de hand boven het hoofd. Beloftes van vergroening? Uitgesteld, afgezwakt. Pas toen burgers bewijzen verzamelden en de rechter inschakelden, kwam er actie. Maar erkenning? Die kwam pas toen ontkennen geen optie meer was.
Ook bij PFAS hetzelfde verhaal. 3M pompte jarenlang giftige stoffen in de Westerschelde, Chemours deed hetzelfde in Dordrecht. De overheid wist het, wetenschappers sloegen alarm—maar geld woog zwaarder. Pas toen de schandalen zich opstapelden, kwam er actie. Te laat, want de schade zit in de bodem, het water, het bloed—en in het vertrouwen dat allang is verdampt.
In Moerdijk ging het niet anders. Shell kreeg in de jaren ’70 een treinspoor en infrastructuur goedkoop cadeau, terwijl de regio werd opgezadeld met vervuiling en industriële ongelukken. Een explosie in 1986, een brand in 2014, een lekkage in 2017—steeds weer grote milieuschade. Ministers als Ruud Lubbers (KVP) en Tjerk Westerterp (KVP) speelden hierin een sleutelrol. Winst ging voor, de samenleving betaalde de prijs.
Ook bij stikstof hetzelfde patroon. Nederland wist al decennia van de crisis, maar economische belangen kregen voorrang. Ondanks Natura 2000 (1991, ik was nog niet eens geboren) hielden CDA-ministers strengere milieunormen tegen, en onder Balkenende en Rutte bleef ingrijpen uit. Het PAS (2015) was een juridisch rookgordijn, tot de Raad van State in 2019 ingreep. Ondertussen woekerde de mestfraude, terwijl supermarkten en agrobedrijven recordwinsten boekten en boeren opdraaiden voor de schade. Wiersma (BBB) beweert hen te vertegenwoordigen, maar weigert structurele oplossingen.
De politiek wacht tot het te laat is. Chemours bleef lozen, de overheid bleef zwijgen. Ruben Schilt (PvdA) lekte geheime deals en werd vervolgd—niet Chemours, maar de klokkenluider. Pas toen burgers zelf bewijs verzamelden en naar de rechter stapten, kwam er actie. Moerdijk kende hetzelfde patroon: overheidssteun voor multinationals, vervuiling voor omwonenden en pas erkenning als de schade onmiskenbaar was. Hetzelfde geldt voor de stikstofcrisis: jarenlang uitstel, politiek gesjoemel en pas ingrijpen toen de bouw stilviel en de boeren protesteerden. Als de schade eenmaal onherstelbaar is, blijven alleen excuses over—hol, te laat en zonder consequenties.
Affaires? Een eufemisme voor staatsrechtelijke grensoverschrijding:
Ook bij het toeslagenschandaal stond de overheid niet aan de kant van de burger, maar van financieel gewin. Dertigduizend ouders bestempeld als fraudeur, zonder bewijs. Toeslagen ingetrokken, gezinnen in de schulden gejaagd, kinderen uit huis geplaatst. De Belastingdienst wist het. De politiek wist het. Toch bleef het systeem jarenlang in stand. Verantwoordelijken? Asscher (PvdA) ontwierp het fraudebeleid, Wiebes (VVD) bagatelliseerde de schade, Rutte (VVD) rekte tijd tot aftreden onvermijdelijk was. Omtzigt kreeg lof, maar Leijten (SP) bleef als een van de weinigen tot het einde naast de ouders staan. Herstel bleef een bureaucratische martelgang, excuses hol, compensatie een farce. Duizenden ouders wachten nog steeds.
Het toeslagenschandaal stond niet op zichzelf. Eerder ontspoorde de overheid in haar strijd tegen ‘fraudeurs’, zoals bij de Bulgarenfraude (2007-2013), waarbij fraudeurs toeslagen aanvroegen en verdwenen met het geld. Dit miljoenenschandaal werd door politiek en media uitvergroot als reden om toeslagenfraude keihard aan te pakken. Staatssecretaris Frans Weekers (VVD) eiste strengere controles, maar had geen grip op zijn ministerie. Rutte (VVD) en Asscher (PvdA) hielpen weer de jacht op ‘buitenlandse profiteurs’ institutionaliseren, met als gevolg dat tienduizenden ouders—vaak met een migratieachtergrond—slachtoffer werden van ontspoord fraudebeleid.
Deze harde aanpak verspreidde zich naar het bredere sociale beleid. Afhankelijk van een uitkering? Dan was je verdacht. Streng bijstandsbeleid dreef duizenden in controle, sancties en financiële ondergang—niet door fraude, maar door een overheid die koste wat het kost geld terughaalde. Kleine ‘vergrijpen’ leidden tot torenhoge terugvorderingen: boodschappen doen voor familie? Fraudeverdenking. Samenwonen zonder melding? Uitkering weg. Geen waarschuwing, alleen keiharde straffen. Achter dit beleid stonden wethouders, staatssecretaris Klijnsma (PvdA) en Rutte (VVD), die een uitkering van een recht tot een ‘gunst’ maakte.
Hetzelfde patroon herhaalt zich ook in andere delen van de samenleving, zoals het schuldensysteem, waar mensen niet geholpen worden, maar verder in de afgrond worden geduwd. De schuldenindustrie is nog geen officieel schandaal, maar dat zou het wel moeten zijn. Humanitas en andere organisaties slaan al alarm: een systeem waarin mensen met schulden niet worden geholpen, maar verder de afgrond in worden geduwd. Deurwaarders, incassobureaus en zelfs de overheid verdienen eraan, terwijl schuldhulp een bureaucratisch moeras blijft. Betaal je niet op tijd? Dan betaal je alleen maar méér. Probleem oplossen? Nee, winst maken. Nog geen ophef, nog geen Kamerdebatten. Maar voor wie vastzit? Geen hulp, alleen een verdienmodel.
Schulden bij burgers roepen wantrouwen op, bij banken een reddingsplan. De bankencrisis sloeg hard toe: ABN AMRO werd opgesplitst, verkocht en genationaliseerd. ING en SNS kregen miljardensteun. Ironisch, want neoliberalisme was heilig—zó heilig dat linkse partijen in heel Europa hun principes opofferden om mee te regeren. Privatiseren was de norm, tot de markt faalde en belastinggeld nodig was. VVD en PvdA redden de banken, beloofden hervormingen, maar bonussen en arrogantie keerden terug. Wie als burger geld tekortkomt, wordt gewantrouwd; wie als bank miljarden verspilt, wordt gered. ING probeerde in 2018 nog een 50% loonsverhoging voor de topman door te drukken. De enige echte verandering? Strengere regels, opgelegd door de Europese Centrale Bank.
Van Lienden’s Leugens: Hoe een ‘Zonder Winstoogmerk’-Deal Miljoenen Opleverde:
Terwijl de toeslagenslachtoffers nog steeds op gerechtigheid wachten, diende zich al een nieuw schandaal aan: de mondkapjesdeal. Sywert van Lienden verkocht zijn deal als ‘zonder winstoogmerk’, maar liet via een BV minstens 20 miljoen euro in eigen zak verdwijnen. Terwijl zorgmedewerkers kampten met tekorten, rommelde hij met geldstromen en loog hij in talkshows. De overheid betaalde kritiekloos, de banken zwegen, en pas toen het schandaal niet meer viel te verbergen, kwam er actie.
Hugo de Jonge deed alsof hij er niets mee te maken had, maar trok achter de schermen aan de touwtjes. Niet via officiële kanalen, maar via appjes aan topambtenaren. Ondertussen schreef Van Lienden vrolijk mee aan het CDA-verkiezingsprogramma en hoopte op een plek op de kandidatenlijst. En toen de waarheid naar buiten kwam? Geen verantwoordelijkheid, alleen een goed getimede aftocht.
Geen incidenten, maar een verdienmodel:
Het CDA en integriteit: geen nieuw, en zeker geen eenmalig probleem. In 2022 brak het record: 75 affaires, met het CDA opnieuw als koploper. Een schoolvoorbeeld van hoe geld beleid beïnvloedt: Hans van der Wind doneerde €1,2 miljoen, en kort daarna veranderde het CDA zijn verkiezingsprogramma. Fiscale voordelen voor bedrijfserfgenamen en een focus op bijscholing—precies de speerpunten van Van der Wind. Volgens het CDA zijn politieke gunsten niet te koop. Maar de timing spreekt boekdelen.
Niet alleen het CDA raakt verstrengeld met geld en macht. Neelie Kroes (VVD) lobbyde heimelijk voor Uber bij Mark Rutte, terwijl CDA- en BBB-Statenleden stemden over beleid waarin ze zelf belang hadden—tegen de regels in. De draaideur tussen politiek en bedrijfsleven draait op volle toeren. Ministers en Kamerleden ruilen hun zetel moeiteloos in voor lucratieve lobbybanen: Cora van Nieuwenhuizen (VVD) van minister naar de energiesector, Raymond Knops (CDA) naar Defensiebedrijven. Toezicht? Nauwelijks. Nederland bungelt onderaan in West-Europa als het gaat om lobbyregels. Mark Rutte (VVD) wiste jarenlang sms’jes en noemde dat ‘realtime archivering’, terwijl zijn coalitiepartijen hem de hand boven het hoofd hielden. Openheid, transparantie? Alleen als het uitkomt.
Wie corruptie blootlegt, wordt harder aangepakt dan de schuldigen. Ruben Schilt (PvdA) lekte PFAS-deals en werd vervolgd—niet Chemours. CDA en VVD stapelen integriteitsaffaires op, zonder gevolgen. Politici verschuilen zich achter excuses of draaien door naar lobbybanen. Niet de regels, maar connecties bepalen wie wegkomt met corruptie.
Het echte probleem is het wantrouwen dat dit creëert. Jarenlang werd vertrouwen verkocht aan de hoogste bieder. Dan verschijnt Wilders die het volk zegt te begrijpen, maar ondertussen ophitst tegen zorgvuldig gekozen vijanden. Nederland staat daarin niet alleen. In mijn vorige stuk kon je lezen hoe al die extreemrechtse populisten ook samenwerken, en in tijden dat ze niet regeren al een enorme dosis corruptie laten zien.
In heel Europa zien we hetzelfde patroon: overheden die wegkijken terwijl industrieën de grond vergiftigen, coronagelden die verdwijnen in de zakken van tussenpersonen, politici die na een schandaal moeiteloos overstappen naar een lobbyfunctie. Niet alleen bij populisten, niet alleen bij gevestigde partijen, maar in het hele systeem. En dan een rechts-populist die opstaat, de mensen aanhoort en vervolgens een zondebok aanwijst om die mensen voor zijn of haar karretje te spannen.
Overal hetzelfde patroon: vervuiling, wegkijken, doofpotten:
In het Duitse Rijnland vrat de bruinkoolindustrie complete dorpen op. Bossen gekapt, huizen gesloopt, bewoners verjaagd—allemaal om de kolencentrales van RWE draaiende te houden. Protesten werden genegeerd, tot de rechter ingreep. Uitfasering kwam pas na druk van activisten en rechters—te laat voor de verdwenen dorpen. De bewoners kregen compensatie, maar geen echte rechtvaardigheid.
Ook elders in Europa ging winst boven levens. In Italië bedolf asbestbedrijf Eternit Casale Monferrato onder giftig stof, met honderden kankerdoden als gevolg. De bedrijven en overheden keken weg, tot de gezondheidsrampen niet langer te ontkennen waren. In Spanje brak in 1998 een dam bij de Aznalcóllar-mijn, waardoor miljoenen liters giftig afvalwater de natuur in stroomden. De overheid beloofde snelle sanering, maar de mijn ging uiteindelijk gewoon weer open—onder een andere naam. Alsof er dan niks meer aan de hand is.
Frankrijk en België volgden hetzelfde patroon. In de Provence dumpt aluminiumfabriek Alteo al decennia ‘boue rouge’ in zee. In Roemenië vergiftigde een cyanideramp (door een mijn) in 2000 rivieren tot in Hongarije en Servië, met onherstelbare schade voor de natuur. De verantwoordelijken kwamen weg met een boete, de bevolking bleef achter met de gevolgen. In Groot-Brittannië sijpelden na de sluiting van de kolenmijnen zware metalen in het drinkwater. Overal in Europa werd de volksgezondheid opgeofferd aan economische belangen, terwijl ingrijpen steeds pas kwam als de ramp niet langer te verbergen was.
Niet alleen bij industrie en mijnbouw, ook bij stikstofvervuiling herhaalt zich dit patroon. Pas onder EU-druk kwamen er maatregelen—te laat en met tegenzin. Duitsland negeerde waarschuwingen en voerde pas in 2021 nieuw mestbeleid in. In Vlaanderen escaleerde stikstof tot een politieke crisis, in Frankrijk zwichtte Macron onder protest en beloofde versoepeling. De EU stelt normen, maar lidstaten blokkeren structurele verandering. Zonder gezamenlijke aanpak blijft het modderen, tot de rechter opnieuw moet ingrijpen.
Van Duitsland tot Spanje: hoe COVID-geld in verkeerde zakken verdween:
Of het nu om stikstof of coronasteun gaat, telkens weer loopt de aanpak vast in politieke spelletjes, traagheid en schandalen—tot de crisis onhoudbaar wordt en ingrijpen onvermijdelijk is. Ziekenhuizen kampten met tekorten, terwijl CDU-politici Löbel en Nüßlein mondkapjesdeals bemiddelden en samen ruim €900.000 opstreken. Löbel verdiende €250.000 via deals met gemeenten en verdween stilletjes uit de politiek. Nüßlein, die via zijn consultancybedrijf €660.000 binnenhaalde, hield langer stand maar kon het schandaal niet ontlopen. Eerst ontkennen, dan verdwijnen—terwijl het geld bleef rollen.
Niet alleen in Duitsland vulden politici hun zakken. In Groot-Brittannië draaide het niet om kwaliteit, maar om connecties. Het ‘VIP-loket’ gaf leveranciers met politieke lijntjes tien keer meer kans op een overheidscontract. Miljoenen ponden gingen naar obscure bedrijven zonder ervaring. De rekening? £1 miljard aan ondeugdelijke PPE – maskers die niet beschermden, handschoenen die scheurden, nutteloze voorraden. Ondertussen vlogen de contracten naar vrienden van de Conservatieve Partij. Barones Michelle Mone lobbyde voor PPE Medpro en streek in het geheim £29 miljoen op via offshore-constructies. Betrapt? Eerst ontkennen, dan juridische trucs—maar de mondkapjes? Die kwamen nooit aan.
Ook in Spanje viel een minister door de mondkapjesdeal. José Luis Ábalos moest aftreden nadat zijn rechterhand, Koldo García, miljoenen verdiende met valse maskerdeals. Via een netwerk van tussenpersonen vloeide het geld naar privézakken, terwijl het ministerie van Transport zonder controle orders goedkeurde. Ondeugdelijke maskers, verdwenen miljoenen. Ábalos probeerde de schade te beperken, maar de onthullingen stapelden zich op. Uiteindelijk restte hem slechts één uitweg: een stille aftocht.
En zoals overal waar crisis is, rook ook in Italië een netwerk van bemiddelaars zijn kans. €72 miljoen aan commissies verdween in de zakken van tussenpersonen die via vriendjespolitiek mondkapjesdeals regelden. Het geld stroomde naar offshore rekeningen, luxe auto’s en jachten, terwijl de Italiaanse COVID-commissaris Domenico Arcuri de contracten goedkeurde. Ambtenaren sloegen alarm, maar de deals gingen door. Pas toen justitie ingreep, werden rekeningen bevroren. Een deel van de miljarden kon worden teruggehaald, maar het vertrouwen? Dat kwam nooit meer terug.
Fraude zonder fraude: hoe staten hun burgers laten vallen:
Waar crisis misbruik voedt, verplettert bureaucratie levens. Niet alleen in Italië vulden tussenpersonen hun zakken. Ook in Noorwegen sloeg een crisis toe—maar hier door een ontspoorde bureaucratie. In Noorwegen sloeg het NAV-schandaal keihard in. Uitkeringsgerechtigden werden als fraudeurs bestempeld omdat ze buiten Noorwegen verbleven—volledig legaal, maar fout geïnterpreteerd door de overheid. Honderden verloren hun uitkering, tientallen belandden onterecht in de gevangenis. De politiek zweeg tot de leugens onhoudbaar werden. Pas na jaren volgde erkenning, maar compensatie? Die liet lang op zich wachten.
En terwijl Noorwegen zijn eigen burgers criminaliseerde, gebeurde in het Verenigd Koninkrijk iets soortgelijks—maar met migranten. Windrush-migranten, die al decennia legaal in het land woonden, werden plots als illegale vreemdelingen bestempeld. Huis kwijt, baan kwijt, zorg ontzegd. De overheid verbrandde documenten die hun verblijfsstatus konden bevestigen en dwong mensen om het land te verlaten. Excuses volgden pas toen de schandalen niet meer te verbergen waren. De boodschap was glashelder: besta je niet in de papieren, dan besta je niet.
Terwijl burgers in Noorwegen en migranten in het VK werden uitgesloten, kreeg Zuid-Europa een collectieve economische straf. Jij als individu telt niet, een bank wel. Marktwerking was heilig—tot de crisis uitbrak en staten massaal banken nationaliseerden. De reddingsoperatie legde de hypocrisie bloot: socialisme voor de rijken, kapitalisme voor de rest. De ECB pompte miljarden, maar structurele hervorming bleef uit. Het resultaat? Grotere ongelijkheid, groeiend wantrouwen in de EU en een perfecte voedingsbodem voor populisme. Brexit en de opkomst van eurosceptici waren geen toevalligheden, maar rechtstreeks gevolg van een crisis die zowel economie als democratie ondermijnde.
Europa’s democratie lijkt te koop: wie betaalt, bepaalt:
Terwijl burgers opdraaien voor de gevolgen van crises, kopen bedrijven en lobbygroepen invloed in Brussel. Bijna een kwart van de Europarlementariërs is betrokken bij corruptie, fraude of ander wangedrag. Follow the Money en internationale journalisten onthulden dat minstens 163 van de 704 leden verwikkeld zijn in schandalen, met slechts 23 veroordelingen als gevolg. Van omkoping en belangenverstrengeling tot het misbruiken van onkostenvergoedingen: in bijna alle EU-landen zitten politici in Brussel die de regels buigen of breken—vaak zonder consequenties.
Multinationals sluizen miljarden via belastingparadijzen, terwijl overheden doen alsof ze machteloos toekijken. Nederland, Luxemburg en Ierland vormen de spil van een systeem waarin bedrijven als Google en Apple belasting ontlopen. Nederlandse regeringen, jarenlang gedomineerd door VVD en CDA, hielden dit stelsel in stand en profiteerden ervan. In Brussel stemden hun vertegenwoordigers steevast tegen strengere belastingregels. Pas toen schandalen als LuxLeaks en de Panama Papers de publieke verontwaardiging deden oplaaien, kwamen er aarzelende maatregelen. Maar de fundamenten bleven intact.
Belastingontwijking laat zien hoe verweven politiek en geld zijn. Maar niet alleen multinationals, ook buitenlandse regimes kopen invloed in Europa. Qatargate toonde hoe de Qatarese regering via een NGO Europarlementariërs betaalde om een gunstig beeld van het emiraat te verspreiden. Eva Kaili, tot voor kort vicevoorzitter van het Europees Parlement, werd betrapt met koffers vol cash. Maar zij was slechts het topje van de ijsberg. Ook christendemocraten en liberalen bleken innige banden te hebben met buitenlandse lobbygroepen, waar financiële giften en luxereizen niet zelden de prijs waren voor politieke steun.
Duitsland kent de kracht van zwart geld. Onder kanselier Helmut Kohl hield de CDU jarenlang illegale fondsen verborgen. Wapenlobbyisten en industriëlen financierden de partij via schaduwrekeningen. Toen Kohl werd betrapt, weigerde hij zijn donateurs te noemen—loyaliteit boven transparantie. Zijn opvolgers deden alsof de affaire verleden tijd was, maar de CDU bleef verweven met bedrijfsbelangen.
Spanje ging nog verder. De Partido Popular (PP) maakte corruptie bijna tot partijlijn. Jarenlang kregen bouwbedrijven lucratieve contracten in ruil voor steekpenningen. Contante betalingen verdwenen in de ‘Caja B’—de schaduwboekhouding van de PP. Luis Bárcenas, de penningmeester, beheerde miljoenen aan zwart geld. Toen de zaak uitkwam, loog premier Rajoy over zijn betrokkenheid. Uiteindelijk viel zijn regering, maar de corruptiecultuur bleef overeind.
Het Gürtelschandaal maakte duidelijk hoe diep corruptie geworteld was in de Spaanse politiek. PP-politici en bevriende ondernemers manipuleerden overheidsaanbestedingen en sluisden publiek geld naar Zwitserse rekeningen. In ruil vloeiden smeergelden terug naar de partij. Luis Bárcenas hield jarenlang een schaduwadministratie bij van illegale betalingen aan PP-kopstukken. In 2018 werd de partij veroordeeld en moest premier Rajoy aftreden. Maar de vraag blijft: veranderde er écht iets?
In Groot-Brittannië draaide het schandaal niet om bouwcontracten, maar om politieke titels. Rijke financiers doneerden miljoenen aan de Labour Party van Tony Blair en zagen zichzelf later terug als ‘Lord’ in het Hogerhuis. Scotland Yard onderzocht de zaak, Blair werd als eerste zittende premier door de politie ondervraagd. Aanklachten bleven uit, maar het vertrouwen in een eerlijke democratie kreeg opnieuw een knauw.
Niet alleen corrupte politici of dubieuze donoren bedreigen de Europese democratie. China kiest een andere tactiek: economische dominantie. Via strategische investeringen en diplomatieke deals krijgt Peking steeds meer grip op cruciale infrastructuur. De haven van Piraeus in Griekenland werd in stilte overgenomen door een Chinees staatsbedrijf, ondanks felle tegenstand vanuit de EU. Frankrijk en Duitsland wisten grootschalige Chinese investeringen in hun energie- en technologiesectoren nog net af te weren, maar in Zuid-Europa, waar economische crises de overhand hebben, ligt de drempel lager. Wat begint als een investering, eindigt als afhankelijkheid.
Schandalen kosten vertrouwen, maar nooit de macht:
Het Europees Parlement belooft strengere integriteitsregels, maar faalt in handhaving. Parlementaire vergoedingen blijven een schimmig grijs gebied, miljoenen verdwijnen ongecontroleerd. Zelfs wanneer fraudewaakhond OLAF ingrijpt, blijft vervolging uit. Zolang macht zichzelf beschermt, verandert er niets.
Politici buigen de regels voor hun donateurs. Overheden grijpen pas in als ontkennen niet langer kan. Van Groningers die werden genegeerd tot Europarlementariërs die ongestraft fraude plegen: integriteit is verworden tot een loos woord.
De woede groeit. Begrijpelijk. Maar woede zonder richting wordt een wapen—ingezet door hen die ‘het systeem willen opschudden’ terwijl ze het vullen met hun eigen vriendjes en financiers. Het probleem is niet dat fouten worden gemaakt, maar dat ze pas erkend worden als de schade onomkeerbaar is. Dat verantwoordelijkheid altijd bij de burger belandt.
En dan? Dan verdwijnen politici tijdelijk van het toneel, om later terug te keren als lobbyist, consultant of simpelweg herkozen volksvertegenwoordiger. De cirkel rond. Geen parlementariër zou vanuit de cel mogen stemmen. Geen bedrijf mag gezondheid opofferen voor winst. Geen verkiezing mag worden gekocht door de hoogste bieder.
We richten onze woede op ‘domrechts’, maar vergeten hoe slim het systeem is. Wantrouwen wordt een vuur, en wie alleen brandsticht, laat ruimte voor nieuwe machthebbers—die precies dezelfde spelregels hanteren, of erger. Vernietiging is geen oplossing. Opbouw wel. Het is niet verrassend dat populisten internationaal samenwerken, omdat we vergelijkbaar uitstelgedrag vertonen en schandalen verdoezelen. Ergens kan ik er ook inkomen dat mensen daarom helemaal niet meer gaan stemmen. Het lost niets op, maar ik begrijp het wel. Niet stemmen verandert niets; je afzetten zonder alternatief opent de deur voor nieuwe machthebbers—met dezelfde spelregels, of erger.
En juist dat maakt de verwaarlozing van onze rechtsstaat zo gevaarlijk—niet één moment, maar een opeenstapeling van jarenlange politieke lafheid. Tim ’S Jongers waarschuwde al voor de sluipende verwaarlozing die onze rechtsstaat ondermijnt. Markt boven mensen. Toezicht dat wegkeek. Verantwoordelijkheid die altijd bij een ander lag. Die verwaarlozing heeft de kloof vergroot en vertrouwen ondermijnd. Nu het fundament scheurt, groeit het besef—maar besef zonder actie is zinloos. Wachten is toestaan dat hetzelfde spel opnieuw begint, met nieuwe gezichten maar dezelfde rot.
Transparantie moet afdwingbaar zijn, met een anticorruptiewaakhond en verplichte openheid over lobby en donaties. Grote donaties horen verboden te zijn, en volksvertegenwoordigers moeten dienstbaarheid tonen. Vervuilers en fraudeurs moeten direct aangepakt worden, terwijl de overheid preventief moet handelen om schandalen zoals Groningen en PFAS te voorkomen. Tot slot moet belastingontwijking door multinationals keihard worden bestreden. Verandering komt niet vanzelf. We moeten handelen, vóór de leugen opnieuw wint.
Bronnen:
Mijnbouwschade Groningen en Limburg:
Tata Steel en Pfas en Chemours en Shell in Moerdijk:
Sandra Beckerman:
Stikstof:
Geen affaires maar schandalen van de overheid:
Mondkapjesaffaire:
Integriteitskwesties:
Mondkapjes buitenland:
Mijnbouw Europa:
Stikstof Europa:
Windrush scandal
Bankencrisis EU:
NAV-schandalen:
Eu schandalen:
Comments