De EO bracht vorige week de podcast De Koningswens uit, waarin een zorgwekkend beeld werd geschetst: in Nederland zou abortus soms worden uitgevoerd op basis van het geslacht van de vrucht. Twee redacteuren van de omroep hielden een enquête onder verloskundigen en ontdekten dat 15 van de 52 respondenten ooit gehoord hadden van een dergelijke situatie.
Maar waarom werden de artsen die daadwerkelijk abortussen uitvoeren niet ondervraagd? Simpel: zij wilden niet meewerken. Volgens Monique Opheij, die namens het Genootschap van Abortusartsen in de podcast reageerde, is dit ‘een non-issue’. En daar zit precies de crux. We hebben hier geen harde cijfers, geen diepgravend onderzoek – slechts een beperkte enquête en een verontrustend gevoel. Toch werd het groots gebracht, alsof dit een structureel probleem is. Maar is dat wel zo?
Tijs van den Brink en de EO plaatsen abortus opnieuw op de agenda, met een enquête die weinig bewijskracht heeft. Het is een bekende tactiek: geen directe aanval, maar een sluipende verschuiving van het debat. Maar op basis waarvan? Een enquête onder verloskundigen, zonder direct bewijs of diepgravend onderzoek. Toch wordt het gepresenteerd als een groot maatschappelijk probleem.
Het is tegenwoordig heel gebruikelijk om rond de 13 weken een pretecho te laten maken, waarbij ouders desgewenst ook het geslacht van hun kind te horen krijgen. Tegelijkertijd geldt voor de nieuwe medische 13-weken-echo een andere regel: echoscopisten mogen in dit kader, op last van de overheid, het geslacht niet meedelen.
Ook bij de NIPT – een bloedtest die rond de 12e week van de zwangerschap wordt afgenomen en onder meer screent op het downsyndroom – blijft het geslacht in Nederland strikt geheim. Een opvallend contrast: in de ene setting is het een leuke extra, in de andere mag het simpelweg niet gedeeld worden.
Medische vooruitgang en de strijd rondom de NIPT-test:
Laat ik zelf nou toevallig meegedaan hebben in 2017 aan de Trident 2 studie voor NIPT (Niet Invasieve Zwangerschapstest). Ja, dat was duur, zeker als student, want ik heb er toen € 175 voor neergelegd, maar ik vond het belangrijk dat in de toekomst er een veilige test was voor andere toekomstige ouders, in de hoop dat deze opgenomen zou worden in de verzekering. Je hebt dan een test die niet gevaarlijk is voor moeder en kind, die accurater is dan de combinatietest, en veiliger dan de vlokkentest of vruchtwaterpunctie.
Deze test is vaak tot op het bot gedemoniseerd als ‘de abortus’ test, omdat deze accurater is dan de vlokkentest of vruchtwaterpunctie. Er is gewoon een kerngezonde dochter geboren trouwens. Bij Nipt moet je sowieso vervolgonderzoek doen voor diagnose, maar dat detail wordt vaak achterwege gelaten. Trident 1 was in 2014 begonnen, alleen bij vrouwen met een verhoogd risico op chromosomale afwijkingen.
Tussen 2014 en 2016 gingen SGP, ChristenUnie en CDA er met een gestrekt been in en deden alles om de Niet Invasieve Zwangerschapstest tegen te houden. Volgens hen zou deze test leiden tot meer abortussen, en daarom zouden toekomstige ouders blijkbaar geen recht hebben op een accurate en veilige test. Toch werd de NIPT op 1 april 2017 vrijgegeven voor breder publiek.
En alsof dat nog niet genoeg was, werd er meteen weer een ander stokpaardje van stal gehaald: eugenetica. Alsof een nauwkeurigere, minder risicovolle test zou leiden tot een dystopische samenleving waarin we massaal op genetische kenmerken selecteren. Klinkklare onzin, want de vruchtwaterpunctie bestond al voor ouders die absoluut geen kind met Downsyndroom wilden. Wat wél veranderde, is dat je nu een behoorlijk accurate test had die géén miskramen kon veroorzaken.
Blijkbaar vonden bepaalde christelijke partijen extra miskramen een acceptabel risico, zolang er maar geen extra abortussen bij zouden komen. En zo ontstond de bizarre situatie waarin de kans op een spontane miskraam kennelijk minder erg werd gevonden dan de mogelijkheid dat een vrouw na een positieve testuitslag zélf een beslissing zou maken. Vanaf 2023 werd de NIPT eindelijk volledig vergoed door de verzekering—en terecht, want risico’s op miskramen vergroten om abortus tegen te gaan is de omgekeerde wereld.
Dit past allemaal in een bekend patroon. Abortusrechten worden zelden frontaal aangevallen, maar stukje bij beetje uitgehold. Vergeet niet dat abortus in Nederland nog altijd in het Wetboek van Strafrecht staat. Het mag dan onder voorwaarden toegestaan zijn, maar juridisch gezien blijft het in de kern een strafbaar feit. Ondertussen worden vrouwen die een abortuskliniek bezoeken nog steeds geconfronteerd met anti-abortusdemonstranten die hen proberen te intimideren. Een recht hebben is één ding, maar het zonder druk en angst kunnen uitoefenen is iets heel anders.
Internationale ontwikkelingen en de gevolgen van abortusbeperkingen
Vooruitgang op dit vlak is dus altijd al een gevecht geweest, maar nu lijkt het niet meer alleen een gevecht over vooruitgang, maar of überhaupt de rechten die wij hebben als vrouwen wel zo vanzelfsprekend zijn. Blijkbaar vindt Tijs van den Brink dat het abortusdebat weer aangezwengeld moet worden.
Wie abortus wil inperken, zal zelden het hele recht direct afschaffen. In plaats daarvan begint het subtiel, aan de randen. Eerst wordt de termijn waarin een abortus mogelijk is ter discussie gesteld, daarna volgt de vraag of er beperkingen moeten komen op de redenen waarvoor een vrouw tot deze beslissing mag komen. Stap voor stap, zonder de fundamenten openlijk aan te tasten.
In Oost-Europa zien we hoe internationale anti-abortusbewegingen, zoals het Political Network for Values, steeds meer terrein winnen met tactieken die rechtstreeks uit Amerika zijn overgenomen. Izabela, een 30-jarige Poolse vrouw, overleed in 2021, omdat de strenge Poolse wetten de artsen tegenhielden om in te grijpen. Op 22 september overleed ze aan een septische shock (bloedvergiftiging) nadat de foetus in haar baarmoeder was gestorven.
Hoewel Ierland sinds 2018 juist recht heeft op abortus, zijn er tragische verhalen van wat er met vrouwen kan gebeuren, als dit recht wordt afgenomen. In de documentaire The 8th wordt het verhaal verteld van Savita Halappanavar, die in 2012 overleed aan een infectie na een miskraam, omdat artsen geen abortus mochten uitvoeren zolang er nog een foetale hartslag was.
Wat zegt de data? Want twee zwaluwen maken nog geen zomer. Een onderzoek van Pro-Republica stelt dat vrouwen in Texas tijdens het tweede trimester 50% meer kans hebben op bloedvergiftiging sinds de hartslagwet, die in 2021 van kracht ging. Uitzonderingen voor verkrachting of incest bestaan, maar het gebrek aan zwangerschapszorg—omdat dit al snel als abortus wordt gezien—lijkt een patroon te vormen.
Waarom dit geen abstract debat is, maar een bedreiging voor vrouwenrechten
Anti-abortus activisten noemen zichzelf Pro-Life, terwijl hun wetten levens kosten. Het leven is zo kostbaar, dat we bereid zijn meer miskramen te creëren om vooruitgang tegen te gaan. Sterker nog, vrouwen mogen letterlijk doodvallen als er helemaal geen leven meer te redden valt.
Het liefst had ik gisteren het recht op abortus in de grondwet gezet, om het ultraconservatieven een stuk lastiger te maken eraan te toornen. In Nederland lijkt het debat zich opnieuw op te dringen, verpakt in enquêtes en morele vraagstukken die ogenschijnlijk onschuldig beginnen, maar stap voor stap een fundament uithollen. We moeten ons afvragen: willen we werkelijk dat medische vooruitgang en vrouwenrechten keer op keer ter discussie worden gesteld? Of trekken we eindelijk een grens en beschermen we dit recht voor toekomstige generaties?
De discussie rondom abortusrechten is allesbehalve verleden tijd. Wat we vandaag als verworvenheden beschouwen, kan morgen onder druk komen te staan. De voorbeelden uit Polen en Ierland laten zien hoe strengere wetgeving niet alleen vrouwenrechten ondermijnt, maar ook levens kost. Het argument ‘pro-life’ klinkt nobel, maar in de praktijk leidt het tot situaties waarin vrouwen sterven, omdat hun gezondheid ondergeschikt wordt gemaakt aan een wet die hen elke keuze ontneemt.
Het recht op lichamelijke autonomie zou nooit ter discussie mogen staan. Als we willen voorkomen dat we dezelfde kant opgaan als landen waar vrouwenrechten onder druk staan, dan is het niet genoeg om alleen maar te reageren op nieuwe aanvallen. Het is tijd om abortus definitief te beschermen – niet als een gunst, maar als een fundamenteel recht.
Коментарі