Wanneer mogen we spreken van sabotage?

De Rotterdamse haven kraakt onder volle netten, stikstofregels en Haagse apathie, maar Den Haag kijkt weg—drukker met coalitiebingo dan met CO₂-opslag. “We zakken weg,” roept wethouder Robert Simons, maar het kabinet lijkt in retrograde: veel geblaat, geen beleid. De neergang voltrekt zich in slowmotion, en niemand pakt het stuur.

Lokale bedrijven zien miljardenprojecten stilvallen doordat het Rijk de stikstofcrisis niet oplost en vergunningen voor duurzame initiatieven blijven hangen in juridische limbo. Projecten zoals CO₂-opslag via het Porthos-project mochten pas na jaren vertraging doorgaan nadat de Raad van State in 2023 een uitzondering toestond op stikstofregels bij de aanlegfase, maar andere projecten wachten nog altijd. Naast stikstofregels wordt de Rotterdamse haven ook afgeremd door netcongestie: het elektriciteitsnet zit vol, waardoor nieuwe fabrieken en laadinfra niet kunnen worden aangesloten. In combinatie met Haagse traagheid in het aanwijzen van structurele stikstofruimte voor duurzame industrie, ontstaat een investeringswoestijn in een gebied dat de klimaatmotor van Nederland zou moeten zijn.

Nederland vroeg om miljarden uit Brussel voor de Lelylijn, kreeg ze toegezegd, en graaide het geld vervolgens weg voor andere projecten. Nu dreigt de subsidie te verdampen en blijft het Noorden opnieuw achter met een loze belofte. Den Haag noemt het “herprioriteren”, Brussel noemt het contractbreuk.

Wat resteert is een internationale spoorlijn zonder rails en een regio die al decennia wacht op iets beters dan beloftepolitiek met vertraagde dienstregeling. De Europese Commissie had toegezegd tot 30% van de geraamde 13,8 miljard euro mee te betalen via het TEN-T-fonds, maar nu het kabinet het nationale aandeel heeft geschrapt, is die toezegging zo goed als verdampt. De verschuiving van de Lelylijn-gelden betekent niet alleen een klap voor het Noorden, maar ondermijnt ook de geloofwaardigheid van Nederland als partner binnen het Europese TEN-T netwerk. Europarlementariërs spraken van ‘contractbreuk’ en ‘onbetrouwbaarheid’, wat ook toekomstige toewijzingen van EU-geld op het spel zet.

Vanaf 14 april 2025 mag je weer 130km op de Afsluitdijk. Barry Madlener, PVV-minister en snelwegromanticus, noemt het “een eerste stap.” Terwijl de wereld in brand staat en alles omtrent milieu en klimaat in de la laat verstoffen, viert dit kabinet de terugkeer van het gaspedaal.

Want wat is beleid anders dan asfalt, snelheid en het gevoel dat je ergens heen gaat, terwijl je feitelijk geen idee hebt waarheen? Op papier voldoet het traject aan de stikstofnormen, maar volgens TNO leidt de verhoging naar 130 km/u tot gemiddeld 40 gram extra CO₂-uitstoot per kilometer. Daarbij komt dat het Klimaatfonds zelf onder vuur ligt: het wordt buiten de reguliere begroting om beheerd, juridisch kwetsbaar en politiek instabiel. Met elke tijdelijke korting of herbestemming brokkelt het fundament van het langetermijnklimaatbeleid verder af.

Minister Sophie Hermans haalt geld uit het Klimaatfonds om de energierekening tijdelijk te drukken — zogenaamd voor het draagvlak. Want niets helpt de energietransitie zoals het opbranden van je eigen klimaatbudget. Volgens Hermans moet beleid betaalbaar blijven, maar wie voor een paar dubbeltjes per maand isolatieprojecten stopzet, kiest niet voor draagvlak, maar voor uitstel. Het gaat om 600 miljoen euro over drie jaar uit een fonds dat bedoeld was voor langetermijninvesteringen in infrastructuur en woningisolatie, nu ingezet voor tijdelijke koopkrachtmaatregelen.

Onder Marjolein Faber, de PVV-minister die met veel bombarie aankondigde het asielbeleid “goedkoper en strenger” te maken, schieten de kosten juist omhoog. Eerst beloofde ze een bezuiniging van 80%, nu vraagt ze 3,5 miljard extra—voor hetzelfde opvangsysteem dat ze zou hervormen. De noodopvang blijft peperduur, de IND kreunt onder bureaucratische luchtkastelen, en statushouders zitten vast door woningtekorten. In de Voorjaarsnota bleek dat Faber alsnog honderden miljoenen extra aanvraagt, ondanks eerdere claims van forse bezuiniging.

De Voorjaarsnota 2025 leest als een Excel-sheet vol ideologie: om de heilige 3%-norm van Brussel te halen, haalt het kabinet genadeloos de bijl door het sociale vangnet. De WW-uitkering wordt korter, het kindgebonden budget gaat omlaag, zelfzorgmedicijnen mag je voortaan zelf bekostigen, en de belofte van bijna gratis kinderopvang schuift vrolijk twee jaar op. Tegelijk wordt de combinatiekorting uitgefaseerd, wat voor werkende ouders honderden euro’s aan jaarlijkse lastenverzwaring betekent — precies de groep die straks mag hopen op 'bijna gratis kinderopvang' in 2029.

In het onderwijs verdwijnen de laatste restjes kansengelijkheid, met harde kortingen op mbo, hbo en universiteiten. Volgens een recent rapport over onderwijssegregatie is de ongelijkheid de afgelopen jaren nauwelijks verminderd: leerlingen blijven verdeeld langs lijnen van etniciteit en sociaaleconomische status. Nu we het toch hebben over onderwijs: De rechter fluit Civitas Christiana terug: het zwartboek over de Week van de Lentekriebels is verboden wegens laster. Over misleidend nieuws en religie gesproken, opeens zouden jongeren massaal geloven, maar dat zit toch anders. Jonge vrouwen verlaten de kerk, omdat ze de ongelijke behandeling zat zijn, terwijl jonge mannen meer naar de kerk gaan.

Ministeries mogen de inflatie grotendeels zelf uitzweten, en belastingverlagingen worden gewoon doorgeschoven. Bezuinigingspolitiek, maar dan verpakt als noodzakelijke huishoudkunde. Dit is geen begroting, dit is afbraak met beleid. De reactie op sociale media is meestal, dat dit kabinet ongelofelijk incompetent is, maar wat nu als alles verloopt volgens plan?

In de VS zien we hetzelfde draaiboek, maar dan met meer vuurwerk en een vlag erbij. Ook daar krijgt infrastructuur het nakijken, terwijl miljardensubsidies verdwijnen in het moeras van politieke symboliek. De Green New Deal werd weggelachen als linkse luchtfietserij, maar ondertussen stort het elektriciteitsnet in Texas in als het vriest en brandt Californië weg in de zomer. Republikeinse gouverneurs blokkeren klimaatmaatregelen “voor de portemonnee van de gewone Amerikaan”, maar laten wél belastingkortingen regenen voor oliebedrijven. In Arizona mag je straks een foetus aanklagen, maar geen school vragen om airco.

Ook daar rukt het religieuze revanchisme op: jonge mannen keren terug naar de kerk, niet uit spirituele behoefte, maar als identitair toevluchtsoord in een wereld waarin gelijkheid voelt als verlies. De vrouwen, ondertussen, stemmen met hun voeten en lopen de kerk uit—beu van een instituut dat hun bestaansrecht koppelt aan gehoorzaamheid. Het is geen geloof, het is controle vermomd als moraal. En terwijl het onderwijs beknibbeld wordt en boeken uit bibliotheken verdwijnen, groeit de generatie die feiten verwart met gevoel en macht met waarheid.

Incompetentie? Misschien. Maar veel waarschijnlijker is dit de logica van een politiek project dat alles wat traag, kritisch en sociaal is verdacht maakt. In Nederland, in Amerika, overal waar de spreadsheet belangrijker is dan de samenleving. De afbraak is geen fout. De afbraak is het plan.

Onder het spektakel van miljardensubsidies en Marsdromen ontvouwt zich een ideologisch project. Elon Musk is bezorgd over een vermeende bevolkingskrimp. Terwijl demografen wijzen op een nog steeds groeiende wereldbevolking, blijft Musk steeds roepen dat de samenleving in gaat storten vanwege de lage geboortecijfers. We weten donders goed welke bevolkingsgroep volgens Musk niet mag 'krimpen' – dit is het soort gedachtegoed dat prima samengaat met 'onhandige armgebaren'.

Zijn fixatie op geboortecijfers past naadloos in het gedachtegoed van het zogenaamde ‘natalisme’, een ideologie waarin de groei van de ‘juiste soort’ – slim, wit, westers – als noodzakelijk wordt gezien voor het voortbestaan van de beschaving. Dit ideologische project vindt navolging in landen als Hongarije, waar Viktor Orbán natalisme verheft tot staatsdoctrine: vrouwen krijgen subsidies bij vier kinderen, maar abortus en genderrechten worden teruggeschroefd. Ook in Amerikaanse kringen, van Compact Magazine tot tech-libertariërs als Peter Thiel, wint het idee terrein dat westerse vrouwen te 'vrij' zijn om de beschaving te redden.

De Nederlandse pers heeft er een handje van om Wilders weg te zetten als een sociaal conservatief die economisch links is, maar dat klopt niet. Hij is altijd een Neoliberale VVD'er gebleven tot het rechts-libertarische af. In Nederland heeft Wilders zich niet over uitgelaten over gezinnen en familiewaarden, maar in Breitbart schrijft hij dit: "As early as 1922, Hayek’s own mentor, Ludwig von Mises, pointed out that Socialism can only prosper when individuals are atomised and cut loose from the ties to what identifies them. When the family disappears, Mises wrote, “society is confronted with separate individuals only. Nothing is left but the individual and the state.”"

Sowieso is het opmerkelijk dat Wilders zo'n fan van Hayek blijkt te zijn. Hayek beschrijft in Road to Serfdom, dat hoewel fascisme verwerpelijk was, het zou zijn ontstaan als reactie op het socialisme. "The rise of fascism and Nazism was not a reaction against the socialist trends of the preceding period but a necessary outcome of those tendencies." Hoewel Hayek het fascisme expliciet verwierp, is het een gedachte die ongemakkelijk schuurt — nu diezelfde retoriek wordt ingezet om elke vorm van sociale gelijkheid als "gevaarlijk" te framen. Zeker als dat komt van politici die zélf autoritaire trekjes vertonen zodra ze het woord "woke" horen. We mogen ons oprecht afvragen of Wilders fascisme als middel ziet om "woke" en islam weg te jagen, met alle gevolgen die erbij horen.

Wilders is slimmer dan Baudet en gaat sowieso afstand doen van fascisme als iemand hem dit vraagt. Wat mij wel opvalt is dat geen enkele oplettende journalist hem heeft gevraagd of socialisme in zijn beleving gevaarlijker is dan fascisme. Daarmee kun je peilen aan welke kant hij staat, mocht hij iets ervaren als een 'socialistische dreiging' zoals bijvoorbeeld 'woke.' Niet kiezen is al antwoord genoeg, want daarmee insinueert hij dat een paar studenten net zo gevaarlijk zijn als de rijkste man op aarde.

En dat zette mij aan het denken. Mensen met een lager opleidingsniveau en een lager inkomen hebben gemiddeld meer kinderen dan hoger opgeleide en economisch beter gesitueerde groepen. Zo blijkt uit een studie dat vrouwen met een lager opleidingsniveau gemiddeld 2,8 kinderen krijgen, terwijl vrouwen met een bacheloropleiding gemiddeld 1,3 kinderen krijgen.

Daarnaast hebben vrouwen met een lager opleidingsniveau en een lager inkomen vaker ongewenste zwangerschappen, mede door beperkte toegang tot anticonceptie en gezondheidszorg. In ontwikkelingslanden is er een duidelijk verband tussen armoede en hogere vruchtbaarheid, waarbij vrouwen in armere landen gemiddeld meer kinderen krijgen dan vrouwen in rijkere landen.

Religieuze mensen krijgen gemiddeld meer kinderen dan niet-religieuze mensen. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen die religie als 'zeer belangrijk' beschouwen, zowel een hoger aantal kinderen hebben als een hogere gewenste vruchtbaarheid dan vrouwen voor wie religie minder belangrijk is. Wereldwijd hebben religieuze groepen zoals moslims en christenen hogere vruchtbaarheidscijfers dan niet-religieuze groepen.

En dus zie je: onder het alarmisme over “bevolkingskrimp” gaat geen bezorgdheid over het collectieve welzijn schuil, maar een demografisch selectieproject in vermomming. Musk, en met hem een hele trits techno-elitairen en natalistische denkers, willen niet dat de bevolking groeit — ze willen dat hun soort groeit: ‘intelligent’, westers, wit. Net als de fascistische regimes van de vorige eeuw, die met moederkruizen en huwelijksleningen de ‘juiste’ geboorten wilden stimuleren, maar abortus en huwelijken met de ‘verkeerde’ bevolkingsgroepen verbood.

Ondertussen worden vrouwen met minder inkomen en opleidingskansen geacht kinderen te baren uit economische noodzaak, niet uit keuze. Het ene leven wordt gevierd als een investering in de toekomst van de soort, het andere als een “maatschappelijke last”. We noemen het natalisme, maar het ruikt verdacht veel naar eugenetica. Reproductie als klasseproject, gecoördineerd door mannen die raketten bouwen, maar de autonomie van vrouwen nog altijd een gevaar vinden.

Ook in Den Haag wordt er gefantaseerd over geboortecijfers alsof het economische groeicurves zijn met een baarmoeder eronder. Pieter Omtzigt, eeuwig in crisismodus, waarschuwde in zijn HJ Schoo-lezing dat het Nederlandse geboortecijfer “een probleem met geopolitieke implicaties” is. Alsof onze baby’s de nieuwe gasvoorraad zijn.

Geen zorgen: Caroline van der Plas komt al aanhobbelen met het morele alternatief. Abortus, zo zei ze, “is het afbreken van ongeboren leven dat bescherming verdient” — een uitspraak die klinkt als een aanloop naar beleidswijziging, maar strategisch vaag genoeg is om ontkenning te blijven.

En dan is daar nog Marjolein Faber, die het over “omvolking” had, de term terugnam, en vervolgens precies hetzelfde bleef zeggen met andere woorden. In plaats van bestaanszekerheid of kinderopvang, debatteren we nu over geboortepolitiek als natiereiniging met de stropdas nog om. Het lijkt beleid, maar het is demografische mythologie vermomd als bestuur.

De term "omvolking" stamt rechtstreeks uit nationaalsocialistisch gedachtegoed, waarin de 'zuiverheid' van het volk werd verdedigd tegen vermenging en vervanging – inclusief verbod op gemengde huwelijken. In een tijd waarin beleid steeds vaker wordt onderworpen aan 'rendementsdenken' duiken ook oude sociaal-darwinistische reflexen op: wie minder opleidt, minder verdient of zorg nodig heeft, is een last in plaats van een burger. Het is eugenetica via de spreadsheet.

Het lijkt haast opzet: terwijl politici klagen over dalende geboortecijfers, zijn ze druk bezig precies die omstandigheden te creëren waarin mensen zich wel weer aan het baren zetten — niet uit welvaart, maar uit wanhoop. Onderwijs wordt uitgehold, seksuele voorlichting en abortus worden verdacht gemaakt, kinderopvang uitgesteld en bestaanszekerheid afgebroken. En ondertussen schuift religie, vaak verpakt in nationalistische moraal, terug het centrum in. Niet omdat er geloofd wordt, maar omdat gehoorzaamheid makkelijker te managen is dan autonomie.

Maak het Westen religieus, onbelezen en arm genoeg, en je krijgt precies wat je wil: vrouwen die weer kinderen krijgen, omdat ze nergens anders nog toegang toe hebben. Geen kinderwens, maar reproductiedwang. Elon Musk zwaait ondertussen op conferenties met zijn armen en roept dat “we meer mensen moeten maken”, maar het is nooit de mensheid waar hij zich zorgen om maakt.

Het gaat hem niet om mondiale bevolkingsdaling — het gaat om witte kinderen, in witte gezinnen, in een witte toekomstvisie. Zijn angst is geen demografisch vraagstuk, maar een etnisch project met een spreadsheet en een raket eronder. Het gezin wordt opnieuw politiek beladen: niet als ruimte van keuze en diversiteit, maar als moreel baken in een chaotische wereld. Deze hernieuwde fixatie op het traditionele gezin als hoeksteen van de natie doet denken aan Franco’s Spanje of het Vichy-regime, waar moederschap een vaderlandse plicht werd.

En zo stapelen de signalen zich op: van stikstofontkenning tot snelwegfetisjisme, van abortusflirt tot kindsubsidieknijperij. Het lijkt beleid, maar het is regressie vermomd als bestuur. We leven niet in een tijd van toevallige blunders, maar van bewuste afbouw. Een tijd waarin de toekomst wordt ingekort tot geboortecijfers en begrotingsregels, waarin vrouwen weer lichamen met een functie worden, en vooruitgang een vies woord is zolang het niet rendeert. Er wordt niet alleen bezuinigd op kinderopvang en onderwijs — er wordt bezuinigd op hoop. En terwijl ze zeggen dat de samenleving vergrijst, bouwen ze aan een nieuwe: gehoorzaam, wit en moe. De afbraak is geen fout. De afbraak is het fundament.